Enige tijd geleden ruilde ik op Ruigoord een boek met Sarah Morton, te weten Ziek van angst tegen Bo en het babygekraai. Intussen heeft zij Bo uitgebreid en heel positief besproken, waarvoor mijn dank. Nu wil ik graag iets schrijven over Ziek van angst.
Het is een originele combinatie van een toekomstroman met een thriller. Het verhaal speelt zich af in Amsterdam, ook al is dat voor mij als lezer niet duidelijk. De stad is namelijk zo totaal veranderd dat ik er niets meer van terugken, en verreweg de meeste personages dragen Engelse namen. Nu speelt het boek zich af in 2166. In anderhalve eeuw kan er veel gebeuren.
In het begin lijkt Nederland erop vooruitgegaan. Na de instorting van de oude maatschappij, door grote problemen met het milieu, overbevolking en het geldsysteem, is er een duurzame revolutie uitgebroken. De samenleving van 2166 doet denken aan die in Brave New World (Huxley). Alles goed geregeld; veel ruimte voor de natuur; moderne technieken zoals kunstmatige intelligentie en vernuftige robots; het leven is prima uit te houden voor de doorsnee Nederlander. Zou je denken, maar de medaille heeft een keerzijde. Achter de schermen komt steeds meer macht in handen van het WPC, Worldwide Prostration Collectief, een nazi-achtige machtsbeweging met wrede technieken om de bevolking koest te houden. Deze sfeer van onderdrukking is zeer voelbaar; een van de sterke punten van Ziek van angst.
Normaal lees en zie ik geen thrillers, omdat ik geen behoefte heb aan beklemmend griezelen. Ook vind ik de geschetste doemscenario’s in het algemeen te onwaarschijnlijk. Ook bij Ziek van angst is dat zo; het zóú zo kunnen lopen in de toekomst, maar al lezend kreeg ik (gelukkig) niet het gevoel dat deze nachtmerrie werkelijkheid gaat worden. Evengoed kreeg het boek me in zijn greep.
In Amsterdam heerst dus een permanente sfeer van angst, wantrouwen, verraad, marteling en soms de dood, voor iedereen die het spel van schijngeluk niet mee wil spelen.
Een groep verzetsstrijders neemt het op tegen het WPC. Centraal staat de 12-jarige Connor, een hoogbegaafde jongen die opgroeit in verzetskringen. Hij krijgt steeds directer te maken met de onderdrukking en groeit snel in het besef dat hij een taak heeft om in opstand te komen. Voor zover mogelijk, wordt hij voorbereid op zijn missie door ervaren rebellen. Hij verbaast zijn omgeving met zijn heldere inzichten en koelbloedige vastberadenheid. Ze proberen hem af te remmen; zijn tijd is nog niet gekomen, maar hij ontsnapt en dringt op eigen houtje het vijandelijke hoofdkwartier binnen. Dit thema is misschien niet zo origineel, maar wel beklemmend goed uitgewerkt.
Als lezer raak je steeds dieper verweven in het subtiele machtsspel tussen de ‘goeien’ en de ‘slechten.’ De grens blijkt lang niet altijd even duidelijk. Ook dat vind ik een sterk punt van Ziek van angst: de voornaamste karakters zijn overtuigend beschreven, met hun kwaliteiten, idealen, maar ook hun zwakten en angsten. De grootste kracht van het boek is misschien wel de schrijfstijl: rake typeringen en razendsnelle wendingen in korte zuigende zinnen die je naar adem doen happen. Soms heb je een sterke maag nodig, maar je leest dóֶór. Je leeft mee met Connor en zijn bijzondere zusje Megan; je wilt gewoon weten hoe het afloopt.
Dat einde is overigens min of meer open, want eind 2012 verscheen De duisternis voorbij, een vervolg op Ziek van angst. Ik heb het nog niet gelezen, maar zal dat zeker eens doen.
Samenvattend: Ziek van angst is knap geschreven, voor mij niet altijd even geloofwaardig in de details, maar toen ik me daar overheen kon zetten bleef er een aangrijpend, verontrustend boek over, met, verpakt in een spannend verhaal, een oproep om waakzaam te zijn en waar nodig in opstand te komen. Want ook in onze maatschappij gebeurt vaak meer achter de schermen dan wij graag willen…
Hein van Elteren
Comments are closed.