In opvoedland brandt de discussie over hoe met kinderen om te gaan steeds feller los. Begrenzen of juist vrijlaten? Autoritair of juist democratisch?
Veel mensen (vooral degenen met een hoger bewustzijn) geloven dat autoritair opvoeden kinderen beschadigt en de band tussen ouders en kind vernielt. (1)
Mijns inziens ligt het ook erg aan de situatie hoe je het beste een kind kunt benaderen.
Ook op het moment dat je gezag toont, kun je liefdevol, geduldig en respectvol blijven naar kinderen. Een kind leiding geven vanuit je hart.
‘Autoritair’ hoeft niet gelijk te staan aan ‘mishandelend’ of ongenadig. Het beeld van kinderen die worden geslagen en moeten meewerken voor hun ‘eigen bestwil’, is niet helemaal uit de lucht gegrepen. Zeker tot in de jaren vijftig was een harde opvoeding de norm. Geen wonder dus dat mensen een totaal andere richting uit wilden.
Maar ook mensen die hun kinderen meer vrij laten, kunnen hun geduld verliezen en hun kinderen afkraken of uitschelden. Juist omdat deze ouders steeds over hun eigen grenzen (laten) gaan, raken ze uitgeput en gaan ze sneller over de rooie.
Kinderen hebben ook gewoon behoeften aan grenzen. Weten waar ze aan toe zijn, geeft ook een veilig gevoel. Dat ouders liefdevol de koers bepalen en kinderen bewegingsvrijheid geven binnen natuurlijke en logische grenzen.
Een peuter laat je bijvoorbeeld nog niet op eigen houtje een drukke weg oversteken, ook al wil hij het ‘zelluf’ doen. Hij moet de ouder een hand geven of tenminste naast de ouder blijven lopen. Daar is geen discussie over mogelijk. De ouder leert hem te letten op auto’s. Naar links en naar rechts te kijken. Betrokken en geduldig. Op dat moment zijn ze nauw met elkaar verbonden. De ouder bekijkt de wereld door de ogen van het kind en tegelijk zorgt hij voor veiligheid.
Als het kind vertrouwen heeft in de ouders en een er sterke band is, dan zal het kind ook eerder hun leiding accepteren. Als je van iemand houdt, dan trek je je eerder iets van hem aan, dan als je geen gevoel bij die persoon hebt.
Maar wat als het kind bij voorbaat in een wagentje wordt gepropt en niet zelf de ervaring mag opdoen van wegwijs worden in het verkeer. Dan spreek je niet meer van grenzen bieden, want grenzen suggereren dat er bewegingsruimte is.
In gevaarlijke situaties heb ik er nog wel begrip voor dat ouders hun kind vastzetten. Maar wat als het kind ook niet zelf mag lopen daar waar geen auto’s komen? Zelfs als het rustig is buiten?
Dat levert frustratie op. Het kind wordt buiten spel gezet. Ook mist het ervaringen die passen bij zijn ontwikkelingsfase. Hij gaat dus ook achter lopen op waar hij aan toe is.
Gebrek aan lichaamsbeweging houdt zelfs verband met hartaanvallen (op latere leeftijd), depressies, diabetes en nog vele andere aandoeningen. Het is even schadelijk als roken. (2)
Ik maakte een paar volwassenen mee, met een kind van een jaar of drie in een buggy. Hij had een speen in zijn mond. Hij zat niet vastgebonden. Toen ze stil stonden, stond hij voorzichtig op. Toen zijn oma dat zag, snauwde ze meteen: “Blijf zitten!”
Ze verwaardigde zich niet eens om hem bij zijn naam te noemen. Ik noem dat psychische mishandeling, tegen een kind tekeer gaan dat niet eens vervelend doet.
Ze liepen in het dorp. Het was redelijk rustig en er was zeker geen direct gevaar.
Als het aankomt op nieuwsgierigheid, initiatief en willen bewegen, zou je een kind niet mogen ontmoedigen. Kinderen leren door te spelen en door nieuwe dingen te proberen en te ontdekken.
Er zijn kinderen die de hele dag door te horen krijgen wat ze verkeerd doen. Die straf krijgen zonder dat ze iets misdaan hebben. Hun levenslust de kop in drukken, dat beschadigt kinderen.
Nee, nee, nee! (3)
Een kind heeft leiding en grenzen nodig in gevaarlijke situaties of als hij zichzelf of anderen pijn doet. Zo leert hij ook wat er van hem verwacht wordt. Het geeft houvast.
Als opvoeders steeds bezig zijn om het het kind naar de zin te maken en het op zijn wenken bedienen, is het kind overgeleverd aan zijn eigen grillen. Daar wordt hij juist onzeker van. Hij krijgt verantwoordelijkheden waar hij nog niet aan toe is.
De ouder gaat naast het kind zitten en straalt uit: ‘Wat moet ik doen?’
Op de vragen van ‘wil je dit?’ of ‘Wil je dat?’ zal het kind waarschijnlijk reageren met een weerspannig ‘Nee!’ Als een baby de ouder onderzoekend aankijkt en die kijkt vragend terug, frustreert dat juist de ontwikkeling van het kind. Het wordt in-gewikkeld. De ouders zijn steeds bezig met de goedkeuring van het kind te vragen.
Een kind heeft behoefte aan zelfverzekerde ouders die weten wat ze willen en wat ze moeten doen. Die van nature een liefdevol gezag uitstralen. Die voorleven wat ze van het kind verwachten. Die sociaal gedrag erkennen, asociaal gedrag afkeuren, maar het kind als mens altijd accepteren. Ze zeggen nooit dat hij slecht is. (4)
Ik ben er van geschrokken, dat nanny Jo Frost van het programma Eerste Hulp Bij Opvoeden zo gebashd wordt op internet (sinds ze naar Nederland is gekomen met haar programma Jo Frost: Nanny On Tour) en dat er zelfs een petitie tegen haar loopt,. (5)
Volgens sommigen beschadigt ze kinderen met haar aanpak en heeft ze geen aandacht voor de werkelijke behoeften en gevoelens van het kind. Zij stellen dat ze alleen maar bezig is met straffen en belonen. Inderdaad staat ze bekend om het ‘stoutstoeltje’, maar ze doet meer dan dat. Ze kijkt wat er mis is gegaan in het gezin en ook wat er kwaliteiten zijn, waarbij ze in de eerste plaats de oorzaak van de opvoedproblemen bij de ouders zoekt, in plaats van het kind. Naast discipline, helpt ze de ouders ook om hun leven en het gezin weer op de rit te krijgen. De liefde en het plezier terug te brengen in het gezin. Tijd en aandacht voor de kinderen, hun interesses en verhalen. Communiceren op het niveau van het kind. Hen betrekken bij het boodschappen doen en hen taken geven, zodat ze zich nuttig voelen. Leuke dingen doen. Genieten. Een band opbouwen. Daar komen veel mensen niet aan toe, als ze steeds bezig zijn met brandjes blussen.
Niet dat ik het overal mee eens ben. Zo zal nanny Jo Frost wat mij betreft minder het accent op de discipline mogen leggen, omdat dat vooral in het begin voor veel weerstand en strijd zorgt.
Kijken naar de oorzaak waarom kinderen zich op een bepaalde manier gedragen, vind ik erg belangrijk. (En vaak heb ik gezien dat nanny Jo Frost dat ook wel degelijk doet). Maar als kinderen slaan, schoppen of elkaar pesten, kan het geen kwaad om dit gedrag te stoppen. In dat geval zal het kind ook begrijpen dat het even apart moet zitten en dat zijn handelen consequenties heeft. Daarna kun je alsnog ingaan op de achterliggende gevoelens en behoeften van het kind.
De aanpak die nanny Jo Frost hanteert, werkt ook alleen als de ouders ook aan zichzelf werken en aan een goed contact met hun kind.
Maar niet alleen moeten ouders grenzen aangeven naar hun kinderen toe, kinderen hebben zelf ook grenzen. Daar zie ik het nogal eens fout gaan. Op kraamvisite gaat een baby van hand tot hand. Peuters worden soms plat geknuffeld, of ze nu willen of niet. Kinderen worden gebruikt als vermaak.
Dan hebben ze iemand nodig die hun lichamelijke integriteit bewaakt en het voor hen opneemt. Op die manier leren de kinderen ook om hun eigen grenzen en die van anderen te respecteren.
(6)
Zelf vraag ik altijd eerst aan een kind of hij het goed vind dat ik hem een knuffel geef.
Behandel het leven zoals je zelf behandeld wil worden.
(1) www.freeskoolnederland.wordpress.com/2015/01/01/een-kind-dwingen/
(2) www.mens-en-gezondheid.infonu.nl/leven/137235-onze-spieren-een-lichaamseigen-gezondheidsfabriek.html
www.fysiowarmond.nl/niet-bewegen-ongezonder-dan-roken/
(3) Deng Ming-Dao, 365 dagen Tao (onderwerp: Kindertijd). Uitgeverij Ankh Hermes.
(4) Jean Liedloff, Op zoek naar het verloren geluk, uitgeverij: Panta Rhei
(6) www.liefdevol-opgroeien.nl/gedrag/geef-oma-maar-een-kusje/
Comments are closed.